Nahuel Moreno (1924-1987)
Nahuel Moreno (gerçek adı Hugo Miguel Bressano Capacete) Troçki sonrası Dördüncü Enternasyonal hareketinin başlıca önderlerinden ve Arjantin radikal solunun önemli figürlerinden bir kabul edilmektedir. 40 yılı aşan mücadele hayatında Dördüncü Enternasyonal’in ve çeşitli ülkelerde ulusal partilerin inşasına sunduğu katkının yanısıra; devlet, devrim, ahlak, mantık, parti gibi çeşitli konularda 20’yi aşkın eser vererek, 20. yüzyılda Marksist teoriyi zenginleştiren önemli teorisyenlerden biridir. Dördüncü Enternasyonal’in başlıca önderlerinden ve teorisyenlerinden, aynı zamanda Enternasyonal içinde Moreno’nun başlıca politik hasmı Ernest Mandel, Moreno’nun cenaze törenine gönderdiği mesajda, O’nu şu şekilde tanımlıyordu:
“O’nun ölümüyle, İkinci Dünya Savaşı’ndan sonraki zor koşulların altında, hareketimiz halen oldukça yalıtılmış bir haldeyken, Lev Troçki’nin mücadelesinin devamlılığını sağlayan bir avuç Troçkist kadronun son temsilcilerinden birini yitirdik. Bizi ayıran farklılıkların ötesinde, bu devamlılığı sürdürmek adına aynı hedef doğrultusunda birleşmiştik.”(1)
Moreno, 1924’te, Buenos Aires bölgesinin küçük bir kenti olan Alberdi’de, üst orta sınıf bir ailede dünyaya geldi. Babası İtalya kökenli bir hesap uzmanı iken, annesi soylu bir İspanyol ailesinden gelmekteydi. Dayıları politikada oldukça aktiflerdi ve Radikal Sivil Birlik (Unión Cívica Radical)’in bölgedeki başlıca liderleriydiler.(2)
Moreno 10 yaşındayken ailesi Buenos Aires kentine taşındı ve avukat olması umuduyla nitelikli bir koleje gönderildi. ’30’lu yılların sonunda, dünya ekonomik krizinin ve faşizmin yükselişinin etkileri, Arjantin’de de belirgin biçimde hissediliyordu. Buenos Aires kolejlerinde Nazi örgütlenmeleri yayılıyor ve Yahudi öğrencilere saldırılar gerçekleşiyordu. Moreno’nun radikelleşmeye başladığı zamanlar, böyle bir döneme denk geliyordu. Henüz 14-15 yaşlarında kararlı bir antifaşistti ve okulda Nazilerin saldırıları karşısında, başarılı bir boksör olarak, Yahudi öğrencilerin saf tutuyordu.(3)
Moreno bu dönemde daha çok felsefeyle ilgileniyor, Kant ve Hegel’e hayranlık hayranlık duyuyordu. Bu sırada, bir arkadaşı vasıtasıyla, Nicolás Vergara Kültür Topluluğu ile tanıştı ve buradaki felsefe tartışmalarına katıldı. Topluluk aynı zamanda, dönemin sol entelijansiyasını barından Halkın Tiyatrosu topluluğunun da etkinliklerine katılıyordu. Moreno, 15 yaşında kendisini Troçkizm’e kazanan liman işçisi Faraldo’yla bu topluluğun etkinliklerinde tanıştı. Geçiş Programı’ndan oldukça etkilenerek Troçkist olan Moreno, henüz politikayı yalnızca entelektüel bir faaliyet olarak görüyor, hatta politikadan nefret ediyor, mantık, matematik, felsefe ve tiyatroyla ilgilenmeyi tercih ediyordu.(4)
1941 yılında Dördüncü Enternasyonal Yürütme Komitesi, Arjantin’de dağınık durumda bulunan Troçkist çevreleri biraraya getirmeye çalıştı ve bu çabanın sonucunda PORS (Sosyalist Devrimin İşçi Partisi) kuruldu.(5) Faraldo aracılığıyla Moreno, PORS’a katıldı ve buradaki faaliyetleri sırasında, Bolivya kökenli, okuma-yazmayı tam olarak bilmeyen ama başarılı bir konuşmacı ve işçi lideri olan Fidel Ortiz Saavedra ile tanıştı. Bu tanışma Moreno’nun hayatındaki dönüm noktalarından biri olacaktı. Moreno Saavedra’yı Vergara Topluluğu’nun etkinliklerine götürdü ve Saavedra, buradaki gençleri Troçkizm’e kazandı. Moreno’nun bir süre sonra kuracağı grubun çekirdeğini, burada kazanılan gençler ve Saavedra oluşturacaktı.(6)
PORS’a katılmasının ardından, Moreno çok geçmeden bu partiden ayrıldı. Partiye dönük iki temel eleştirisi vardı. İlki, iftira ve entrikacılığın parti içi işleyiş metodu olarak reddedilmemesi ve aksine yaygın biçimde kullanılması, ikincisi, PORS’a katılmayan tek Troçkist grup olan LOR (Devrimci İşçi Birliği)’un, PORS’un aksine, yarı sömürge ülkelerde ulusal kurtuluş mücadelesinin belirleyici olduğuna dair tutumunu benimsemesi.(7)
Bunun üzerine Moreno, Arjantin eski devlet başkanı Augistin P. Justo’nun oğlu Liborio Justo’nun önderlik ettiği LOR’a katıldı. Nahuel Moreno takma ismini, Bressano’ya Justo vermişti. Nahuel, Mapuche yerli dilinde “kaplan” anlamına gelmekteydi. “Esmer” anlamına gelen Moreno ise, Bressano’nun koyu siyah saçlarından geliyordu. Moreno’nun, Justo’yu, politik tartışmaları kişisel suçlamarda bulunarak üzerini örttüğü gerekçesiyle eleştirmesinin ardından, Moreno LOR’dan “polis ajanı” olduğu suçlamasıyla atıldı.(8)
Mevcut iki Troçkist grupla da ilişkisi kesilen Moreno’nun bu dönemde Arjantin Troçkizmi’ne dönük temel eleştirisi, işçi ve kitle hareketinden yalıtık durumdaki akımın başlıca aktivitesinin, kafelerde yapılan sonu gelmez politik tartışmalarla sınırlı olması ve bu yalıtılmışlığı, marjinalliği kırmak için hiçbir şey yapılmamasıydı. 1944 yılında GOM (Marksist İşçi Grubu)’u kurarak Moreno’nun yapmak istediği, tam da Troçkizm’i mevcut yalıtılmışığından çıkarmak ve hareketi işçi sınıfı içerisinde inşa etmekti.(9)
1943 yılında yazdığı “Parti” isimli ilk politik metinde, “Bütün sınıf mücadelelerine müdahale edebilmek için, bunu yapabileceğimiz örgütlere yaklaşmalı ve dahil olmalı, işçi hareketine katılmalıyız”, diyordu.(10) Bu fikri hayata geçirebilmek için GOM, o dönemde Arjantin’in sanayi merkezi olarak kabul edilen, başkent yakınlarındaki Avellaneda şehrinde politik faaliyet yürütmeye başladı.
GOM bu yönelişin meyvelerini çok geçmeden toplamaya başladı. 1945’te Avellaneda bölgesinde, yaklaşık 15 bin işçinin çalıştığı Anglo-Ciabasa buzdolabı fabrikasında şiddetli bir grev patlak verdi. GOM, grevle dayanışma komitesi kurarak sürece müdahale etti ve grevin ardından, mücadelenin başını çeken işçilerin önemli bir kesimi GOM’a katıldı.(11)
Grevin ardından Moreno, Avellaneda’daki işçi semti olan Villa Pobladora’ya taşındı. Buradaki çalışmalar sayesinde, başta gıda ve metalurji sektöründe olmak üzere, GOM bölgedeki belli başlı fabrikaların tümünde etki sahibi olmaya başladı. O dönemde Villa Pobladora, işçi sınıfının büyük çoğunluğunun Peronizm’in etkisi altındaki Arjantin’de bir “Troçkist orman” olarak ünlendi.(12)
GOM’un işçi sınıfı içerisindeki etkisinin artmasıyla, GOM sol hareket içinde giderek artan bir ilgi uyandırmaya başladı ve PS (Sosyalist Parti)’nin bir gençlik kanadı ve çeşitli entelektüeller GOM’a katıldı. GOM’a yeni katılan kesimlerle yasal bir parti kurulmasına karar verilerek 1948’de POR (Devrimci İşçi Partisi) kuruldu.(13)
Öte yandan, 1948’de, Paris’te Dördüncü Enternasyonal’in İkinci Kongresi gerçekleşti. Moreno, bu kongreye POR’un delegesi olarak katıldı. Troçki’nin ölümü ve İkinci Dünya Savaşı’nın bitiminin ardından, uluslararası Troçkist hareketin önderleri, yanıtlanması gereken önemli sorularla, Dördüncü Enternasyonal’a yeni bir yönelim verme çabasındaydılar. Troçki, İkinci Dünya Savaşı arifesinde, savaşın ardından, tıpkı Birinci Dünya Savaşı’nın ardından olduğu gibi, bir devrimci yükseliş yaşanacağını, işçi hareketinin sosyal demokrat ve Stalinist önderliklerinin bu yükselişe yanıt getiremeyeceğini ve bu sayede Dördüncü Enternasyonal’in bu devrimci yükselişe dayanarak kitleselleşeceğini ve marjinallikten çıkarak gerçek bir Enternasyonal hüviyeti kazanacağını öngörmüştü. Troçki’nin bu öngürüsü çelişik bir biçimde gerçekleşmişti. Nazi ordularının Stalingrad’da durdurulmasıyla bir devrimci yükseliş yaşanmaya başlamış, Doğru Avrupa’da Kızıl Ordu vasıtasıyla kapitalizm mülksüzleştirilmiş, Çin’de Mao önderliğindeki Komünist Parti iktidarı alma noktasına gelmişti. Troçki’nin öngörüsü buraya kadar doğruydu. Gerçekleşmeyen kısmı ise, Stalinist önderliğin nüfuzunu kaybedeceği, Dördüncü Enternasyonal’in kitselleşeceği bölümüydü. Nazizm’in askeri olarak yenilgiye uğratılmasıyla, dünya işçi sınıfı nezdinde Stalinizm prestijini güçlendirmiş, Dördüncü Enternasyonal marjinal konumda kalmıştı.(14)
Böyle bir çerçeve içerisinde, Sovyetler Birliği’nin ve Doğu Avrupa’daki mülksüzleştirmelerin ardından, buradaki devletlerin sınıf karakteri konusu, kongrenin başlıca gündemini oluşturdu. Yoğun tartışmaların ardından, Sovyetler Birliği’nin işçi devleti niteliğini koruduğu, Doğu Avrupa’daki devletlerin de bürokratik işçi devletleri olduğu kabul edildi. Moreno, Doğu Avrupa ülkelerinde kapitalizmin mülksüzleştirilmesinin ardından, yeni tipte, deforme işçi devletlerinin doğduğunu savunuyor ve Enternasyonal’in bu durumu kabul etmesinin önemli bir adım olduğuna inanıyordu.(15)
1951 yılında gerçekleşen Üçüncü Kongre ise, çok daha ciddi tartışmalara sahne oldu. Yürütme Komitesi adına, o dönemde Dördüncü Enternasyonal’in başlıca lideri konumundaki Michel Pablo tarafından sunulan tezlerde, yakın bir zamanda ABD ve Sovyetler Birliği arasında bir Üçüncü Dünya Savaşı gerçekleşeceği öngörülüyor, bu süreçte Stalinizm’in zorunlu olarak ilerici bir rol oynayacağı ve bundan dolayı Dördüncü Enternasyonal’in seksiyonlarının Komünist Partilere entrizm uygulaması sonucuna varılıyordu. Enternasyonal’in önemli bir kesimi (Amerikan seksiyonu SWP, Arjantin seksiyonu POR ve Fransız seksiyonun çoğunluğu) bu tezleri kabul etmediler. Uluslararası Sekreterlik’in, entrizm taktiğini kabul etmediği gerekçesiyle Fransız seksiyonunu ihraç etmesi yeni bir gerilime yol açtı ve 1953 yılında, ABD, Fransa (Lambert önderliğindeki PCI), İngiltere ve Arjantin (Moreno önderliğindeki POR) seksiyonları, Pablo önderliğindeki Uluslararası Sekreterlik’ten ayrılarak, Uluslararası Komite’nin kuruluşunu ilan ettiler.(16)
Moreno’nun ve akımının Pablo önderliğinden kopmasının çeşitli gerekçeleri bulunuyordu. Pablo’nun Üçüncü Dünya Savaşı ve Stalinizm’e dönük tezlerini kabul etmiyor, Pablo önderliğinin Fransa seksiyonu ihracında kristalleşen bürokratik metodlarını reddediyor ve Pablo önderliğinin ve Bolivya seksiyonu önderliğinin, 1952 Bolivya devrimindeki tutumunu şiddetle eleştiriyordu. Tüm bu nedenlerle Moreno, Uluslararası Komite’nin kuruluşunu oldukça önemli bir gelişme olarak görüyordu. Fakat, Uluslararası Komite’nin işlerliği konusunda, Komite’nin önderliğini oluşturan SWP yönetimiyle arasında derin bir farklılık bulunuyordu. Moreno, Komite’nin demokratik merkeziyetçilik temelinde inşa edilmesi gerektiğini, Kongre düzenlemesi ve uluslararası sınıf mücadelesine dönük ortak tutum ve müdahaleler geliştirmesi gerektiğini savunurken, SWP yönetimi, Komite’nin federatif, gevşek bir yapıda işlemesini savunuyordu. Bu nedenle, 1963’te Uluslararası Sekreterlik ve Uluslararası Komite tekrar birleştiğinde, Uluslararası Komite tek bir kongre dahi düzenlememişti.(17)
Uluslararası Komite önderliğinin bu tutumu karşısında Moreno, vakit kaybetmeden, Uluslararası Komite’nin Latin Amerika sekreterliğini örgütlemeye girişti ve Bolivya, Şili, Peru ve Arjantin seksiyonlarını Ortodoks Troçkizm’in Latin Amerika Sekreterliği (SLATO) çatısı altında toparlanmasını sağladı. SLATO’nun çıkardığı merkezi yayın organı Estrategia’nın editörlüğünü de Moreno üstlenmişti. SLATO sayesinde, Latin Amerika’daki Troçkist örgütler Peru’da gelişen ve hızla radikalleşen topraksız köylü hareketine müdahale imkanı yakaladılar ve bu harekete önderlik ettiler.(18)
Öte yandan Arjantin’de, 50’li yılların başında Moreno, Peronizm analizinde önemli bir revizyona gitti. Troçki’nin 30’lu yıllarda geliştirdiği Bonapartizm analizlerinden yararlanarak Moreno, Peronizm tipindeki rejimlerin, burjuva ve totaliter karakterine karşı emperyalizm karşısında görece ilerici bir rol oynayabileceklerini ve bu nedenle de emperyalizm tarafından askeri darbeyle devrilmek istenebileceklerini düşündü. Bu analiz sayesinde, 1955’te Peron rejimini devirmek için gerçekleşen askeri darbeyi öngören Arjantin’deki tek sol akım oldular. Öte yandan, askeri darbenin ardından yasadışı ilan edilen POR, Peronist sendikalara entrizm taktiği uygulama kararı aldı ve bunun için MAO (İşçi Agrupasyonu Hareketi) kurulurken hareketin merkezi yayın organı olarak haftalık Palabra Obrera (İşçi Sözü) gazetesi yayımlanmaya başladı.
Bu taktik sayesinde, darbe rejimine karşı gelişen işçi seferberliklerinde MAO önderlik rolü üstlenmeye başladı ve başta metalurji sektörü olmak üzere, sendika yönetimlerinde önemli bir rol almaya başladılar. Moreno, metalurji sendikasının ulusal grev komitesinde yer almaktaydı. Haftalık Palabra Obrera gazetesi ise 10 bin tirajına ulaşmayı başardı.(19)
Ulusal ve uluslararası arenaya damgasını vuran gelişme ise, 1959 yılında gerçekleşen Küba devrimi oldu. Amerika kıtasında gerçekleşen ilk muzaffer sosyalist devrim, tüm kıtada bir heyecan dalgası yaratır ve politik dengeleri sarsarken, mücadele öncülerinin önemli bir kesimi tarafından gerilla mücadelesi temel strateji olarak referans alındı ve kitle mücadelelerinden yalıtık gerilla grupları oluşturulmaya girişildi. Kıtada, ’60’lı ve ’70’li yıllar boyunca bu biçimde verilen mücadelelerin tamamı ise, yenilgiye uğradı. Öte yandan, devrimin ardından Kastroculuk’un gelişimi hem Arjantin partisinde hem de Dördüncü Enternasyonal’de önemli tartışmaları beraberinde getirdi. Küba devrimine verilen destek, Uluslararası Sekreterlik’in ve Uluslararası Komite’nin 1963’te yeniden birleşmesinin zemini oluşturdu. Öte yandan birleşmenin ardından oluşan Birleşik Sekreterlik önderliğinin Küba önderliğini koşulsuz biçimde desteklemesi ve gerilla mücadelesini Latin Amerika seksiyonları için temel strateji olarak onaylaması çeşitli Latin Amerika seksiyonlarının SWP önderliğinin bir kesiminin ciddi bir direnişiyle karşılaştı. Moreno’nun da aralarında olduğu bu azınlık kesimi, Küba devriminin kapitalizmi mülksüzleştirerek yeni bir işçi devleti yaratması nedeniyle desteklenmesi gerektiğini savunuyor fakat Kastro önderliğinin bürokratik karakteri nedeniyle, onun koşulsuz bir biçimde desteklenmesini reddediyor ve Dördüncü Enternasyonal’in Küba partisinin lağvedilmesine karşı çıkıyordu. Öte yandan gerilla mücadelesinin Latin Amerika’da temel strateji haline getirilmesine karşı, işçi ve kitle hareketine müdahale ekseninde devrimci partilerin inşası şeklinde geleneksel pozisyonu savunmaya devam ediyorlardı.(20)
Bu tartışma Moreno’nun partisi içinde de bir bölünme yarattı. 60’ların başında Peronizm’e entrizm taktiğini sonlandırarak, PRT (Devrimci İşçi Partisi)’yi kuran Moreno ve akımı, çok geçmeden, gerilla mücadelesine dönük farklı tutumlar nedeniyle ikiye bölündü. Gerilla mücadelesini savunan kesim PRT-El Combatiente adıyla hareket etmeye başlar ve daha sonra ERP (Devrimci Halk Ordusu)’nu kurarak Dördüncü Enternasyonal’den koparken, Moreno’nun önderlik ettiği kesim PRT-La Verdad ismiyle anılıyordu.(21)
60’lı yıllarda gerilla mücadelesi ve ona dönük rejimin ağır baskısıyla geri çekilir gibi görünen kitle mücadeleleri, 1969’da Cordoba kentinde gerçekleşen yarı ayaklanmayla (Cordobazo) yeniden ivme kazandı. Kitle mücadelelerinin yeniden yükselişe geçmesiyle, rejimin baskıları nedeniyle partinin yeraltına itildiği bir dönemde, legal araçlardan daha fazla yararlanmak gerektiği tespitini yapan Moreno ve partisi, PS’den kopan bir kesimle birleşerek PST (Sosyalist İşçi Partisi)’ni kurdu. Solun büyük kesiminin ya boykot ettiği ya da Peronistleri desteklediği 1973 seçimlerinde, PST aktif bir seçim kampanyası yürüttü ve 180 bin oy kazanarak önemli bir başarı kazandı. Bu dönemde parti 1000’den fazla militana ulaşarak, dünyadaki en büyük Troçkist partilerden biri haline geldi.(22)
Fakat PST’nin ulusal çapta giderek daha fazla öne çıkması, faşist saldırıların da hedefi haline gelmesine neden oldu. Birçok kez parti lokallerine saldırıldı ve birçok parti militanı hayatını kaybetti. Fakat asıl darbe 1976 yılında gerçekleşen askeri darbe ile geldi. Tüm solu ve işçi hareketini ezmek için iktidara gelen Videla diktatörlüğü altında, PST de ağır kayıplar verdi ve yüzden fazla militanı öldü veya “kayboldu”.(23)
Bu dönemde PST bir yandan tümüyle yeraltı koşullarına adapte olmaya çalışırken, bir yandan da, Moreno da dahil olmak üzere, bir kısım önemli kadrosunu Enternasyonal’in inşasına katkı sağlaması adına çeşitli ülkelere gönderdi. Moreno 1976 yılından, askeri diktatörlüğün devrildiği 1982 yılına kadar, Kolombiya’da yaşadı. Moreno burada, hem Uluslararası Bolşevik Fraksiyon’un kuruluşu için çalışmalar yürütüyor, hem de Troçkist geleneğin zayıf olduğu Kolombiya’da, “merkezci” olarak değerlendirdiği Bloque Socialista grubunu Bolşevik Fraksiyon’un pozisyonlarına kazanmaya çalışarak, Kolombiya’da devrimci partinin inşasını güçlendirmeye çalışıyordu. Bloque Socialista çok geçmeden Bolşevik Fraksiyon’a kazanıldığı gibi, 1977’de patlak veren genel grevin ardından yükselen kitle mücadelelerine aktif müdahelelerde bulundu ve 500’ü aşkın militanla Kolombiya PST (Sosyalist İşçi Partisi)’nin kuruluşu gerçekleşti.(24)
Öte yandan, 1977’den itibaren Nikaragua’da, diktatör Somoza’ya karşı Sandinistler (FSLN) tarafından gerilla mücadelesi kitlesel destek kazanmaya başladı. Bolşevik Fraksiyon, Somoza’ya karşı verilen mücadelede Sandinistler tarafında yer aldı ve 1979’da Sandinistleri desteklemek üzere, İspanya İç Savaşı’ndaki deneyim referans alınarak, uluslararası gönüllüler tugayı oluşturulmasına karar verildi. Bu amaçla, Simon Bolivar Tugayı (SBT) kuruldu ve dünyanın çeşitli bölgelerinden devrimcilerin de yer aldığı, yaklaşık 1500 kişiyi kapsayan Tugay, Somoza’ya karşı verilen mücadelede aktif rol aldı.
Aynı yıl Somoza diktatörlüğü devrildi ve Sandinistler iktidarı ele geçirdi. İktidara gelen Sandinistler, Küba örneğini takip ederek burjuvaziyi mülksüzleştirmek yerine, Somoza karşıtı burjuva kesimlerle ittifak anlayışına dayalı bir programla hareket ettiler. SBT ise, burjuvazinin mülksüzleştirilmesini ve devrimin başta El Salvador olmak üzere diğer ülkelere yayılması için mücadele edilmesi gerektiğini savunuyordu. Bir yandan da bulundukları bölgelerde işçilerin sendikalar kurması çağrısında bulunuyorlardı; SBT’nin yönlendirmesiyle, 80’den fazla kurulmuştu. SBT’nin politik muhalefeti ve işçi hareketine müdahalesi, burjuvazinin tepkisini çekiyor, Sandinistleri ise kaygılandırıyordu. Bu çerçevede, Sandinistler, SBT’yi yasadışı ilan etti, SBT dahilindeki Nikaragua vatandaşı olmayan devrimcileri tutukladı ve ülkeden sınırdışı ederek Panama polisine teslim etti. Tugay üyeleri burada hapse atıldılar ve işkenceye maruz kaldılar.(25)
Nikaragua’daki gelişmeler, Dördüncü Enternasyonal Birleşik Sekreterlik içerisinde de belirleyici gelişmelere neden oldu. Moreno, SBT üyelerinin tutuklanmasının ardından, uluslararası bir kampanya yapılması ve Sandinist hükümetin bu tutumunun protesto edilmesi çağrısında bulundu. Fakat, Mandel önderliğindeki Birleşik Sekreterlik çoğunluğu, Sandinistlere koşulsuz destek veriyor, SBT’nin tutumunu radikal buluyor, bu tip bir tutumun Sandinistlerle kurulan ilişkilere zarar vereceğini düşünüyordu. Bu nedenle Tugay üyelerinin tutuklanmasında sessiz kaldılar. Bu gelişme karşısında Moreno, Birleşik Sekreterlik’te daha fazla kalmanın mümkün olmadığını düşünüyordu. Bolşevik Fraksiyon, 1979’da Birleşik Sekreterlik’ten ayrıldı.(26)
Bolşevik Fraksiyon, SBT ile dayanışma gösteren Lambert önderliğindeki enternasyonal örgütlenme CORCI ile başarısız bir birleşme girişiminin ardından, 1982 yılında, Bogota’da, 18 ülkeden partinin katılımıyla, LIT-CI (Uluslararası İşçi Birliği-Dördüncü Enternasyonal)’nin kuruluşunu ilan etti.(27) Fakat Moreno, LIT-CI’yi asla Dördüncü Enternasyonal’in kendisi olarak görmüyordu. Bu nedenle, ölümüne dek, devrimcilerin birliğini sağlama çabasından vazgeçmedi.
Öte yandan, Arjantin ve İngiltere arasında, 1982’de Malvinas Adaları nedeniyle çıkan savaş, Arjantin’de yeni bir politik dönemin açılmasına neden oldu. Malvinas Savaşı’nda Arjantin’in yenilgisi, aynı zamanda Videla diktatörlüğünün de sonu anlamına geliyordu. Diktatörlüğün zayıflamasıyla, Moreno ve PST’nin diğer önderleri, kaçak biçimde Arjantin’e geri dönmeye başladı ve akımın Arjantin’de yeniden inşasına girişti. Diktatörlüğün devrilmesinin ardından, 1983 yılında gerçekleşen seçimlere MAS (Sosyalizme Doğru Hareket) adıyla giren parti, seçimlerde önemli bir başarı gösterdi ve parti hızlı bir büyüme sürecine girdi. 1985 yılında gerçekleşen seçimlere MAS, Komünist Parti ile ittifak yaparak girdi ve bu seçimlerde bir milletvekilliği (Luis Zamora) kazandı. Zamora Arjantin parlamentosuna seçilen ilk Troçkist milletvekiliydi. Moreno, kalp krizi sonucu 25 Ocak 1987’de hayatını kaybettiğinde, MAS 10 binden fazla militanıyla, Arjantin solunun ve uluslararası Troçkist hareketin en büyük partisi haline gelmiş, LIT-CI ise, 20’den fazla ülkede örgütlü, Dördüncü Enternasyonal hareketinin başlıca kutuplarından biri konumuna erişmişti.(28)
Kaynakça
CARRASCO, Carmen ve CUELLO, Hernan, Nahuel Moreno – Esbozo Biografico, Buenos Aires, Ediciones de Correo Internacional, 1988
HERNANDEZ, Martin (Ed.), Nahuel Moreno: Un marxista al servicio de la clase obrera y de l’internacional, Marxismo Vivo Marxismo Vivo, Sayı 14, 2007, 61-74
MANDEL, Ernest, Message To Nahuel Moreno Funeral Ceremony, <http://www.marxists.org/archive/mandel/1987/xx/moreno.htm>, (Erişim Tarihi: 21 Kasım 2012)
MORENO, Nahuel, Actualización del Programa de Transición, <http://www.marxists.org/espanol/moreno/actual/index.htm>, (Erişim Tarihi: 21 Kasım 2012)
ROMERO, Andres (Ed.), Un Siglo de Luchas – Historia del Movimiento Argentino, Buenos Aires, Ediciones Antidoto,1988
VALLEJO, Patricio, Síntesis biográfica de Nahuel Moreno (1924 – 1987), <http://www.marxists.org/espanol/moreno/biografia.htm>, (Erişim Tarihi: 21 Kasım 2012)
VEIGA, Raul, El Tigre de Pobladora – Dialogos ineditos con Nahuel Moreno, Buenos Aires, Ediciones El Socialista, 2006
***
Dipnotlar:
1.) MANDEL, Ernest, Message To Nahuel Moreno Funeral Ceremony, <http://www.marxists.org/archive/mandel/1987/xx/moreno.htm>, (Erişim Tarihi: 21 Kasım 2012)
2.) VALLEJO, Patricio, Síntesis biográfica de Nahuel Moreno (1924 – 1987), <http://www.marxists.org/espanol/moreno/biografia.htm>, (Erişim Tarihi: 21 Kasım 2012)
3.) VEIGA, Raul, El Tigre de Pobladora – Dialogos ineditos con Nahuel Moreno, Buenos Aires, Ediciones El Socialista, 2006, s. 26.
4.) A.g.e., s. 28-29.
5.) Ed. HERNANDEZ, Martin, Nahuel Moreno: Un marxista al servicio de la clase obrera y de l’internacional, Marxismo Vivo Marxismo Vivo, Sayı 14, 2007, s. 65.
6.) VEIGA, a.g.e., s. 31.
7.) Ed. HERNANDEZ, a.g.e., s. 65.
8.) A.g.e., s. 66.
9.) Ed. ROMERO, Andres, Un Siglo de Luchas – Historia del Movimiento Argentino, Buenos Aires, Ediciones Antidoto,1988, sf. 64.
10.) VALLEJO, Patricio, Síntesis biográfica de Nahuel Moreno (1924 – 1987), <http://www.marxists.org/espanol/moreno/biografia.htm>, (Erişim Tarihi: 21 Kasım 2012)
11.) Ed. ROMERO, a.g.e., sf. 64.
12.) Ed. HERNANDEZ, a.g.e., s. 66.
13.) CARRASCO, Carmen ve CUELLO, Hernan, Nahuel Moreno – Esbozo Biografico, Buenos Aires, Ediciones de Correo Internacional, 1988, sf. 10.
14.) MORENO, Nahuel, Actualización del Programa de Transición, <http://www.marxists.org/espanol/moreno/actual/index.htm>, (Erişim Tarihi: 21 Kasım 2012)
15.) Ed. HERNANDEZ, a.g.e., sf. 67.
16.) CARRASCO ve CUELLO, a.g.e., sf. 13.
17.) A.g.e., sf. 13.
18.) Ed. HERNANDEZ, a.g.e., sf. 68.
19.) CARRASCO ve CUELLO, a.g.e., sf. 14.
20.) Moreno, Nahuel, Actualización del Programa de Transición, <http://www.marxists.org/espanol/moreno/actual/index.htm>, (Erişim Tarihi: 21 Kasım 2012)
21.) Ed. HERNANDEZ, a.g.e., sf. 71.
22.) CARRASCO ve CUELLO, a.g.e., sf. 22.
23.) Ed. ROMERO, a.g.e., sf. 241.
24.) CARRASCO ve CUELLO, a.g.e., sf. 26.
25.) A.g.e., sf. 27.
26.) MORENO, Nahuel, Actualización del Programa de Transición, <http://www.marxists.org/espanol/moreno/actual/index.htm>, (Erişim Tarihi: 21 Kasım 2012)
27.) CARRASCO ve CUELLO, a.g.e., sf. 29.
28.) Bkz. Correo Internacional.
